ความแตกต่างระหว่าง พนักงานดับเพลิง กับ ผู้เฝ้าระวังไฟ ที่อาจเข้าใจผิด

ในสถานประกอบกิจการที่มีความเสี่ยงด้านอัคคีภัย มักจะมีการกำหนดบุคลากรเฉพาะทางเพื่อรับมือกับเหตุฉุกเฉิน หนึ่งในความเข้าใจผิดที่พบบ่อย คือการมองว่า “ผู้เฝ้าระวังไฟ” คือคนเดียวกับ “พนักงานดับเพลิง” หรือ “Firefighter” ที่คอยรับมือเวลาเกิดไฟไหม้ ทั้งที่ในความเป็นจริง บุคคลทั้งสองกลุ่มมีหน้าที่ จุดประสงค์ และการฝึกอบรมที่แตกต่างกันโดยสิ้นเชิง

เข้าใจบทบาทของ “ผู้เฝ้าระวังไฟ” และ “พนักงานดับเพลิง” ให้ถูกต้อง

ทั้ง 2 บทบาทนี้ช่วยให้องค์กรสามารถวางแผนมาตรการป้องกันอัคคีภัยได้อย่างครอบคลุม ทั้งในแง่การเตรียมพร้อมก่อนเกิดเหตุ และการตอบสนองเมื่อเกิดเหตุการณ์จริง โดยแต่ละบทบาทล้วนมีความสำคัญในลักษณะที่แตกต่างกัน และไม่สามารถทดแทนกันได้

ผู้เฝ้าระวังไฟ ไม่ใช่แค่ “ยืนดู” แต่คือด่านหน้าของการป้องกันอัคคีภัย

หลายองค์กรยังคงเข้าใจว่า “ผู้เฝ้าระวังไฟ” คือคนที่ยืนอยู่เฉย ๆ ในขณะคนอื่นทำงานเชื่อมหรืองานร้อน ซึ่งความจริงแล้วไม่ใช่เลย เพราะบทบาทนี้ต้องมีความเข้าใจเรื่อง:

• การประเมินความเสี่ยงก่อนเริ่มงานร้อน

• การจัดเตรียมอุปกรณ์ดับเพลิงประจำจุด

• การเฝ้าสังเกตประกายไฟ หรือความร้อนผิดปกติระหว่างงาน

• การตรวจสอบพื้นที่หลังเลิกงาน (Fire Watch After Work) เป็นเวลาไม่น้อยกว่า 30 นาที

ผู้เฝ้าระวังไฟคือ “บุคลากรเชิงป้องกัน” ที่เน้น ไม่ให้เกิดเหตุ ขณะที่พนักงานดับเพลิงคือ “บุคลากรเชิงตอบสนอง” ที่รับมือเมื่อเหตุได้เกิดขึ้นแล้ว

ผู้เฝ้าระวังไฟ เป็นส่วนหนึ่งของระบบควบคุมความเสี่ยง (Risk Control Measures) ตามหลัก HIRARC

แนวเนื้อหา:

• อธิบายว่าในระบบการประเมินและควบคุมความเสี่ยงตามหลัก HIRARC (Hazard Identification, Risk Assessment and Risk Control)
  การมีผู้เฝ้าระวังไฟถือเป็น “มาตรการควบคุมทางวิศวกรรม + มาตรการควบคุมโดยพฤติกรรม”

• ยกตัวอย่างว่า การมีผู้เฝ้าระวังไฟคือการควบคุมความเสี่ยงที่เหลืออยู่ (Residual Risk)

• เสริมความรู้ว่าหากไม่มีผู้เฝ้าระวังไฟ ความเสี่ยงระดับ “High” จากงานร้อนจะยังคงอยู่แม้ใช้ PPE หรืออุปกรณ์ดับเพลิง

องค์กรที่มีการทำงานเกี่ยวข้องกับความร้อน หรืองานที่มีประกายไฟ ต้องมีมาตรการควบคุมที่ครบถ้วน โดยเฉพาะการฝึกอบรมผู้เฝ้าระวังไฟสำหรับงานเชื่อมตัด ที่เข้าใจระบบความปลอดภัย ที่ได้มาตรฐาน

ต้องอบรมก่อนเริ่มปฏิบัติงาน – เพื่อให้ผู้เฝ้าระวังไฟทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ผู้เฝ้าระวังไฟจะต้องผ่านการอบรมตามหลักสูตรที่กำหนดไว้ตามมาตรฐานกฎหมายแรงงาน (เช่น กฎกระทรวง พ.ศ. 2555 ว่าด้วยการป้องกันและระงับอัคคีภัย)[1] โดยหัวข้อที่ควรอบรม ได้แก่:

• ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับอัคคีภัย

• เทคนิคการใช้อุปกรณ์ดับเพลิงอย่างปลอดภัย

• วิธีการเฝ้าระวังและตรวจสอบจุดเสี่ยง

• ขั้นตอนการแจ้งเหตุและการอพยพ

สรุป

ในโลกของความปลอดภัย ไม่มีใครสามารถแทนใครได้โดยสมบูรณ์ แม้องค์กรจะมีทีมดับเพลิงที่แข็งแกร่ง แต่หากขาด ผู้เฝ้าระวังไฟ ในระหว่างกิจกรรมที่มีความเสี่ยงสูง องค์กรก็ยังคงเผชิญอันตรายอย่างร้ายแรง

หากองค์กรของคุณมีงานที่เกี่ยวข้องกับความร้อน งานเชื่อม งานตัด ควรจัดเตรียม การอบรมผู้เฝ้าระวังไฟโดยด่วน เพื่อสร้างความพร้อมก่อนเกิดเหตุที่ไม่คาดฝันขึ้น

อ้างอิง

[1] กฎกระทรวง กำหนดมาตรฐานในการบริหารจัดการด้านความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อมในการทำงานเกี่ยวกับงานเชื่อมโลหะ พ.ศ. 2555
[2] มาตรฐานระบบการจัดการความปลอดภัยในการทำงาน (Occupational Health and Safety Management Systems – ISO 45001)